نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علیجان آبکار ¹
• حمزه سعیدیان ²
• نجمه حاج سید علیخانی ³

¹ استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حافظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

² 1 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حافظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج

³ 2- محقق بخش تحقیقات حافظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

چکیده

مسائل اقتصادی – اجتماعی در حوزه­های آبخیز سراسر دنیا به یکی از مهمترین مقوله­های مورد بررسی در حوزه­های آبخیز تبدیل شده است. در این تحقیق ابتدا زیر حوزه­های حوزه آبخیز یزدان­آباد مشخص شدند و سپس به بررسی مسائل اقتصادی – اجتماعی حوزه آبخیز یزدان­آباد پرداخته شد و درآمدهای ناخالص تولیدات حوزه و همچنین هزینه ها و سود خالص تولیدات حوزه مشخص شدند. سپس درآمد خالص منابع تولید و خانوار در حوزه آبخیز یزدان‌آباد به تفکیک سامان عرفی به­دست آمدند و روش و مکانیسم راهکارهای عملی جهت حل مشکلات حوزه آبخیز یزدان‌آباد پیشنهاد گردیدند. با توجه به آنکه نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی موجود در حوزه مورد مطالعه سنتی است لذا به دنبال خود یکسری مشکلات را که موجب فرسایش، کم‌آبی، کمبود درآمد و مهاجرت در حوزه می­شود، در پی­خواهد داشت. مطابق بررسی‌های اقتصادی انجام‌شده روی منابع تولید و درآمد و با توجه به نتایج نسبت هزینه به‌ فایده منابع مختلف تولید حوزه آبخیز یزدان‌آباد 55/0 است که رقم پایینی است. راه­کارهای عملی جهت حل مشکلات حوزه آبخیز یزدان آباد نیز شامل تشکیل تعاونی آبخیزنشینان، برگزاری کلاس­های آموزشی، احداث دامداری نیمه صنعتی، احداث خانه بهداشت و درمان دام، احداث زیر ساخت­های گردشگری و برنامه­های مدون کشت و بهره­برداری گیاهان دارویی پیشنهاد می­گردد. نتایج تحقیق نشان داد که در حوزه آبخیز یزدان آباد بیشترین نوع سامانه‌های عرفی مربوط به روستایی – عشایری با 5 مورد و کمترین نوع سامانه‌های عرفی مربوط به روستایی می‌باشد و 8 نوع محصول باغی در حوزه آبخیز یزدان آباد وجود دارد که پسته بیشترین مساحت و گیلاس، آلبالو و زرشک کمترین مساحت را به خود اختصاص داده است و کمترین عملکرد در واحد سطح مربوط به غلات می‌باشد و بیشترین عملکرد در واحد سطح مربوط به گیاهان دارویی می‌باشد. به­طور کلی نتایج تحقیق نشان داد که با بهبود مسائل اقتصادی و اجتماعی و کسب درآمدهای پایدار کشاورزی در حوزه آبخیز مورد مطالعه فشار بر منابع طبیعی موجود در حوزه کمتر شده و به تبع آن تخریب منابع آبی و خاکی کاهش می­یابد.

کلیدواژه‌ها

• کلمات کلیدی: مسائل اقتصای - اجتماعی
• فرسایش
• خسارت
• حوزه آبخیز یزدان آباد

عنوان مقاله [English]

Investigation the role of socio-economic issues in the development of the desert Watersheds (Case study: Yazdanabad watershed, Kerman Province (

نویسندگان [English]

• alijan abkar ¹
• hamzeh saeediyan ²
• najmeh seyed alikhani ³

¹ Assistant Professor, Department of Soil Conservation and Watershed Management Research, Kerman Agricultural and Natural Resource Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Kerman, Iran.

² 1Assistant Professor, Department of Soil Conservation and Watershed Management Research, Kerman Agricultural and Natural Resource Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Kerman, Iran. Hamzah.4900@yahoo.com

³ 3- Researcher, Department of Soil Conservation and Watershed Management Research, Kerman Agricultural and Natural Resource Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization, Kerman, Iran.

چکیده [English]

Socio-economic issues in watersheds around the world have become one of the most important issues in watersheds. In this research, first the sub-basins of Yazdanabad watershed were identified and then the socio-economic issues of Yazdanabad watershed were investigated and the gross revenues of the studied watershed and expenses and the net profits production of the watershed were determined. Consequently, the gross revenues of the watershed productions, as well as costs and net profit of the watershed productions were determined. Then, net revenue of production and household resources in Yazdanabad watershed was obtained in the Conventional Zone and the method and mechanism of practical solutions were proposed to solve the problems of Yazdanabad watershed. Considering that the existing agricultural exploitation systems are traditional in the studied area, it will lead to a series of problems that cause erosion, water shortage, income shortage and migration in the watershed.According to the economic studies done on the sources of production and income and according to the results the cost-benefit ratio of different sources of production in Yazdanabad watershed is 0.55 which is a low figure. Practical solutions for solving the problems of Yazdanabad watershed include establishment of watershed cooperatives, holding training classes, construction of semi-industrial livestock, construction of livestock health house, construction of tourism infrastructure and programs for cultivation and operation of medicinal plants are suggested. The results showed that in Yazdanabad watershed, the most common systems are related to the rural-nomadsand the lowest type of common systems is related to rural.

کلیدواژه‌ها [English]

• Keywords: Socio-economic issues
• Erosion
• Damage
• Yazdanabad Watershed