نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد سمیعی ¹
• سیدمرتضی سیدیان ²
• دکتر ابوالحسن فتح آبادی ³
• نصرالدین جهانتیغ ⁴

¹ دانش آموخته ارشد، گروه آموزشی مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.

² استادیار، گروه آموزشی مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.

³ دانشیار، گروه آموزشی مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.

⁴ کارشناس، اداره آبخیزداری استان گلستان، گنبد کاووس، ایران.

چکیده

هدف از این تحقیق ارائه مدلی جهت محاسبه مقادیر دبی سیلاب با دوره بازگشت معین با استفاده از ویژگی‌های هندسی حوزه آبخیز و با ارائه مدل‌های چند متغیره می‌باشد. به‌منظور مدل‌سازی و شناخت عوامل تاثیر گذار در رخداد سیل در حوزه آبریز گرگانرود، وضعیت آماری تعداد ۱۱ ایستگاه هیدرومتری حوزه آبخیز گرگانرود واقع در استان گلستان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. پارامترهای مختلف تأثیر‌گذار شامل عوامل فیزیوگرافی، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، خاک‌شناسی، زمین‌شناسی و آب‌وهوا شامل ۳۱ متغیر مستقل در این تحقیق انتخاب شد. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و مدل‌سازی سیلاب به روش آماری رگرسیون چند متغیره انجام شد. بدین ترتیب مدل‌های منطقه‌ای سیلاب به روش Enter از دقت و صحت بالاتری نسبت به مدل‌های به دست آمده از روش Forward برخوردار می‌باشد. به‌طورکلی ۱۳ متغیر از ۳۱ متغیر مستقل وارد شده در آزمون رگرسیون چند متغیره به‌عنوان مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل در بروز سیلاب حوزه آبخیز گرگانرود شناسایی گردیده است. متغیرهای موثر شامل: ضریب گراولیوس، درصد مساحت سازندهای نفوذپذیر، شیب حوزه آبخیز، زمان تمرکز، مساحت آبخیز، سرعت جریان، درصد مساحت اراضی با جهت شمال، درصد مساحت اراضی با جهت جنوب، درصد مساحت اراضی مرتعی، درصد مساحت اراضی زراعی، درصد تراکم آبراهه با رتبه ۳، دمای متوسط سالانه و بارندگی حداکثر سالانه می‌باشد. با استفاده از این روابط (مدل‌ها) می‌توان مقادیر دبی حداکثر لحظه‌ای با دوره بازگشت‌های ۲، ۱۰،۵، ۲۵، ۵۰ و ۱۰۰ ساله را در حوزه‌های فاقد آمار در زیر حوزه‌های گرگانرود به دست آورد.

کلیدواژه‌ها

• دبی پیک سیل
• حوزه آبخیز گرگانرود
• مدل‌سازی
• رگرسیون خطی

عنوان مقاله [English]

Modeling and investigation of the most important factors affecting the occurrence of floods in the Gorganrood watershed

نویسندگان [English]

• Mohamad Samiei ¹
• Morteza Seyedian ²
• Abolhasan Fathabadi ³
• Nasrodin Jahantig ⁴

¹ Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Golestan

² Department of Range and Watershed Management, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Golestan, Iran.

³ Department of Range and Watershed Management, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, Golestan, Iran.

⁴ Watershed Administration of Golestan Province, Gonbad Kavous, Golestan, Iran.

چکیده [English]

The Objective of this research is to provide a model to calculate flood discharge values with a certain return period by using the geometric features of the watershed and by providing multivariable models.
To understand flood occurrence in the Gorganrood watershed, we studied 11 hydrometric stations in Golestan province. Various influential parameters, including physiographic factors, vegetation, land use, soil science, geology, and weather including 31 independent variables were selected in this research. Data analysis and flood modeling were done by the multivariate regression statistical method. In this way, flood regional models using the Enter method have higher accuracy and precision than the models obtained using the Forward method. In general, 13 variables out of 31 independent variables included in the multivariate regression test have been identified as the most important and influential factors in the occurrence of floods in the Gorganrood watershed. The effective variables include: Gravel's coefficient, percentage of the area of permeable formations, watershed slope, concentration time, watershed area, flow velocity, percentage of land area with a north direction, percentage of land area with a south direction, percentage of pasture land area, percentage of agricultural land area, percentage Waterway density is ranked 3, as are average annual temperature and maximum annual rainfall.
Conclusions: By using these relationships (models), it is possible to obtain the values of the maximum instantaneous discharge with a return period of 2, 10, 5, 25, 50 and 100 years in the basins without statistics under the sub-basins of Gorganrood.

کلیدواژه‌ها [English]

• Flood Peak Discharge
• Gorganrood Watershed
• Modeling
• Linear Regression